انتخابات اسراييل و توافق جديد با ايالات متحده
اردوان اميراصلاني
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل با بي‌محلي رييس‌جمهور جديد امريكا مواجه است كه او را مورد عنايت قرار نداده و تا به حال تماسي با وي نداشته است. علاوه بر آن، از آمادگي خود براي ازسرگيري مذاكرات با تهران به شرط بازگشت به تعهدات سخن گفته است. بنابراين نتانياهو در تلاش براي حفظ وجهه ديپلماتيك خود براي پيروزي در انتخابات پارلماني اسراييل در 23 مارس است. به دنبال انحلال كنست سيستم پارلماني يك مجلسي اسراييل به دليل عدم دستيابي به توافق دولت بر سر بودجه، اين انتخابات چهارمين دوره طي دو سال گذشته است كه خود نشان از ناكارآمدي پيوند اجباري هشت ماهه ميان بنيامين نتانياهو و رقيب سياسي وي ژنرال بني گانتز است. در واقع اين اتحاد ترتيب داده شده كه به ويژه براي چرخش پست نخست‌وزيري پس از هجده ماه و توافق در مورد بودجه است، پس از سه دوره انتخابات تنگاتنگ ميان دو رقيب در بهار سال2020 تصميم‌گيري شد و كشور را به طولاني‌ترين بحران سياسي در طول تاريخ خود فرو برد. با اين حال، براي تحقق بخشيدن به تغيير پست نخست‌وزيري در سال 2021 لازم بود كه نمايندگان پارلمان در مورد تصويب بودجه واحد براي سال‌هاي 2020 و 2021 به توافق برسند كه ناممكن بودن آن ثابت شده است. با توجه به شرايط استثنايي همه‌گيري و ممنوعيت تجمعات سياسي، سياستمداران كارزار انتخاباتي بي‌سابقه‌اي را تجربه مي‌كنند. به همين دليل نامزدها از طريق فيلم‌هاي تبليغاتي و شبكه‌هاي اجتماعي به رقابت مي‌پردازند. اين كارزار كه در واقع يك همه‌پرسي براي انتخاب نخست‌وزير است، پس از بارها به تعويق افتادن با كيفرخواست سه‌گانه براي فساد مالي، اختلاس و نقض اعتماد نخست‌وزير همراه شده است. اين اولين محاكمه رييس دولت در تاريخ اسراييل خواهد بود.
به‌رغم مشكلات قضايي كه نخست‌وزير پانزده ساله اسراييل با آن دست به گريبان است، حزب ليكود با رهبري وي همچنان در راس آرا باقي مانده است. وي همچنين با تصميم خود مبني بر پرداخت چهل درصد بيشتر از ساير كشورها براي واكسيناسيون زودهنگام، از بازخورد مثبتي براي كارزار موفق واكسيناسيون در اسراييل بهره‌مند شده است. از طرف ديگر، بايد به يك نارضايتي اشاره شود. با وجود حمايت قاطع نخست‌وزير اسراييل از چهل و پنجمين رييس‌جمهور ايالات متحده، يهوديان امريكانشين در آخرين انتخابات امريكا از دونالد ترامپ حمايت نكردند. سه‌چهارم آنان ترجيح دادند با اكثريت آرا به جو بايدن راي بدهند. در همين حال، بني گانتز به دليل پيماني كه با دولت نتانياهو بسته است مورد انتقاد قرار گرفته و تا حدي محبوبيتش را در حزب خود كه بر اساس نظرسنجي‌هاي اخير در رده‌هاي ششم يا هفتم قرار دارد از دست داده است. بنابراين تهديد واقعي بنيامين نتانياهو وزير سابق او گيدئون سار است كه در ماه دسامبر گذشته حزب جديد تيكوا هاداشا (به معني اميد جديد) را تاسيس كرد كه از لحاظ آرا در جايگاه دوم قرار دارد. از سوي ديگر، ظهور حزب راستگراي افراطي به رهبري وزير سابق نفتالي بنت نيز مي‌تواند تهديد جدي براي بنيامين نتانياهو به حساب بيايد.
آيا رابطه امريكا و اسراييل در خطر است؟
بنيامين نتانياهو كه به واسطه روابط ويژه خود با دونالد ترامپ بهترين دوست و حامي دولت اسراييل در تاريخ كاخ سفيد به خود مي‌باليد، پيروزي جو بايدن را به وي تبريك گفت و از چندين دهه دوستي نزديك سخن گفت. با اين حال، جو بايدن پس از گذشت يك ماه از رياست‌جمهوري هيچ عجله‌اي براي تماس با نخست‌وزير اسراييل ندارد. اين امتناع در ميان مبارزات انتخاباتي نشانگر تنش بين متحدان تاريخي است و باعث ايجاد بلوايي در اسراييل شده است. مفسران سياسي بر موضع نامطلوب نخست‌وزير در آستانه بركناري تاكيد دارند. دني دانون وزير سابق و فعال وابسته به ليكود كه تا چندي پيش به عنوان سفير اسراييل در سازمان ملل فعاليت مي‌كرد، رييس‌جمهور جديد ايالات متحده را در حساب توييتر خود به چالش كشيد و فهرستي از رهبران جهان از جمله فرانسه، ژاپن و كره جنوبي را ارايه داد كه وي از زمان روي كار آمدن با آنها تماس گرفته است. «زمان آن فرا رسيده است كه با رييس دولت بزرگ‌ترين متحد ايالات متحده تماس گرفته شود.» اين درخواست باعث شرمندگي جامعه ديپلماتيك اسراييل شد. به گفته اطرافيان بنيامين نتانياهو اين «ذلت ديپلماتيك» انتقام دني دانون از كارزار انتخاباتي فعلي است كه وي از آن دور مانده است.
درگيري اسراييل و فلسطين در بطن روابط آينده امريكا و اسراييل
در حالي كه فلسطينيان خواستار تلاش ايالات متحده براي ايجاد يك فلسطين مستقل هستند، آنتوني بلينكن وزير امور خارجه دولت بايدن اظهار داشت ايالات متحده از تصميم انتقادآميز دونالد ترامپ مبني بر به رسميت شناختن قدس به عنوان پايتخت اسراييل به جاي تل‌آويو كه سفارت امريكا نيز بدانجا منتقل شده برنخواهد گشت. در دوران زمامداري ترامپ طرحي براي الحاق سرزمين‌هاي كرانه باختري توسط اسراييل و به رسميت شناختن حاكميت دولت عبري بر جولان اشغالي سوريه و كرانه باختري فلسطين اجرا شد. همچنين تحت رهبري اين دولت، دولت يهود توافقنامه‌هاي عادي‌سازي روابط با مراكش، امارات متحده عربي، بحرين و سودان را رسما اعلام كرد. اسلام‌گرايان حماس و سازمان فتح عليه اين توافقنامه‌ها صحبت كرده‌اند و بر اين باورند كه تنها پس از دستيابي به راه‌حل درگيري اسراييل و فلسطين اين موضوع بايد مدنظر قرار گيرد. جو بايدن در مواجهه با اين وضعيت پرتنش بدون در نظر گرفتن درگيري دو طرف، طرفدار «راه‌حل دو كشور» است. وي كه از واقع‌بينانه نبودن اين راه‌حل به خوبي آگاه است از دو طرف درخواست كرده تا از اقدامات يكجانبه كه باعث پيچيده‌تر شدن اوضاع مي‌شود، اجتناب كنند. بلينكن همچنين خاطرنشان كرد كه تعهد دولت آينده ايالات متحده نسبت به امنيت اسراييل مقدس است. با اين حال، شايد فراخواندن ديويد فريدمن سفير ايالات متحده در اورشليم و حامي شناخته شده الحاق، نشانه تسامح در طرحي است كه توسط ترامپ اجرا شده است. از سوي ديگر، در پي انتخابات پارلماني اسراييل، انتخاباتي نيز در فلسطين برنامه‌ريزي شده است. حتي اگر فلسطين از لحاظ اقتصادي كاملا به اسراييل وابسته شده باشد، نمايندگان سياسي فلسطين اميدوارند كه شكست بنيامين نتانياهو همراه با انتخاب جو بايدن شانس احياي «راه‌حل دو كشور» را فراهم كند. با اين حال، هيچ گونه مذاكره‌اي قبل از ماه مه و انجام انتخابات اسراييل و روشن شدن وضعيت دولت انجام نخواهد شد. احتمال دارد اين موضوع آغازگر دستيابي به يك راه‌حل باشد، اگرچه ديگر كسي آن را باور ندارد.